Misschien een beetje mosterd na de maaltijd, want zo te zien is er al veel gezegd, maar wilde toch even reageren.
Kids van 3 hebben mi geen dwangneuroses maar zijn (vaak) wandelende (dwang)neuroses. Ik zeg het gekscherend, maar wil er vooral mee zeggen dat het onderliggende mechanisme van een dwangneurose (dwangmatige symptomen als afgeleide van een onbewust innerlijk conflict) heel begrijpelijk zijn als je bedenkt in welke fase N. zich begeeft, waarbij hij ook nog over een bijzonder goed stel hersenen beschikt. N. is een peuter wiens wereld steeds groter wordt, dat is een heel interessant gegeven en kan een hele mooie ontdekking zijn van alles wat de wereld behelst en te bieden heeft, maar is soms ook hopeloos ingewikkeld en beangstigend. Nu is hij ook nog eens (gaan we even vanuit) slimmer dan gemiddeld wat enerzijds helpend is in het begrijpelijk krijgen van complexe processen, maar anderzijds doorziet hij waarschijnlijk dingen die een andere peuter van zijn leeftijd niet zou boeien, maar die behoorlijk eng kunnen zijn en overweldigend.
Voorbeeld van mijn eigen N.: er stond een auto op de stoep geparkeerd bij ons in de buurt. N. was compleet overdonderd daardoor, ook al is het een neutraal gegeven voor de meesten (volwassen of kind), maar N. (toen ongeveer 2,5) durfde wekenlang niet meer over de stoep te lopen en krijste het uit als we de deur uit gingen. De logica: ze had bedacht dat als een auto op de stoep kon staan (iets wat in haar beleving onmogelijk is, want auto’s horen op de weg), dan zou iedere auto dat op ieder moment kunnen doen en zou elke langsrijdende auto ons aan kunnen rijden wanneer wij daar liepen. Haar conclusie was dus ook dat we niet veilig waren op de stoep, een plek waar zij zich als voetganger tot dat moment veilig waande. En als je je daarin verplaatst is het natuurlijk ook dood eng... Pas toen ik het doorhad dat dit hetgeen was waar ze zo bang voor was en we het er over konden hebben (dwz ik gaf woorden aan haar belevingen) ging het beter. Echte dwanghandelingen had N. niet, wel de intense drang om continu bij elkaar te blijven (waar, in brede zin, ook een vorm van dwang in zit). De manier waarop kids met dit soort dingen omgaan is wisselend. Sommige kids gaan vermijden, trekken zich terug, of uiten het in boosheid anderen gaan "dwanghandelingen” uitvoeren omdat het ze de illusie geeft van zekerheid en onkwetsbaarheid door de controle die ze er bij ervaren. Eigenlijk best een slim mechanisme, als je er zo over nadenkt, zij het dat het niet houdbaar is op de lange termijn en het soms wordt gezien als ’symptoom’ wat (mi ten onrechte) bestreden moet worden.
Niemand kan denk ik op papier/scherm beoordelen of dit valt binnen wat normaal is of niet, wel denk ik dat je het hartstikke goed doet door hulp in te schakelen, puur omdat je voelt dat jij daar als moeder behoefte aan hebt en daarmee help je N. al.
Ik kan je alleen zeggen wat volgens mij werkt en dat is woorden geven aan de belevingen die jij denkt dat N. heeft en waar hij zelf die woorden nog niet heeft. N. kan (vermoed ik) heel goed cognitief redeneren en verbanden leggen, maar mist nog de rijpheid om hier emotioneel wat mee te kunnen (niet omdat het N. is, maar omdat hij pas 3 is). Een beetje alsof het met de software wel goed zit, maar de aansluiting met de printer werkt nog niet (ofzo... :p).
Dus zoiets als:
“Ik zie dat je moe bent en je hoofd vol zit. Je weet even niet wat je met jezelf aan moet en de deur zelf dicht doen geeft je even een goed gevoel.”
of (en ik put even uit mn eigen recente gesprekken met mijn N. voor voorbeelden)
“Je wilde heel graag met die meisjes spelen en deed zo hard je best om erbij te horen. Dat is hard werken en is best vermoeiend en frustrerend, ik snap wel dat je nu boos en verdrietig bent” (evt gevolgd door, en je mag boos zijn maar ik laat je niet je broertje slaan dus laten we kijken wat je op die momenten wel kan doen om je hart te luchten - als zoiets aan de orde is)
“Je snapte niet waarom dat kindje A. deed waar jij B. verwachtte. Soms gedragen mensen zich anders dan je denkt en dat is soms moeilijk te begrijpen en kan heel frustrerend zijn."
(En zit je een keer fout met je interpretatie dan hoor je dat vast wel en dat is alleen maar goed.)
Zo leert hij woorden te geven aan ingewikkelde emoties en situaties. Je leert hem ‘mentaliseren'. Ik zou daarom zelf niet focussen op het afleren van gedrag (tenzij het schadelijk is voor hemzelf of anderen) maar meer aandacht geven voor de onderliggende angst/behoefte en hem zijn “dwang” ook wel gunnen. Wel kun je hem natuurlijk alternatieven in gedrag bieden, die hij kan benutten als ze bij hem passen.
Dit hoeft trouwens allemaal ook niet te betekenen dat iedere uiting van dwang betekent dat N. per se slecht in z’n vel zit of stelselmatig ongelukkig is he, het is ook onderdeel van zijn natuurlijke ontwikkelingsproces om chocola proberen te maken van een wereld die maar wat ingewikkeld is, juist voor de slimmere kids...
Heel verhaal haha, hoop dat je er wat mee kan.
(kleine disclaimer tot slot: ik zeg dit alles als moeder maar ook deels als psycholoog, en weet dat de meningen over deze ‘aanpak’ in therapieland verdeeld zijn dus mocht je andere adviezen krijgen dan deze, dan kan dat heel goed en zou ik je vooral stimuleren om te zoeken naar datgene dat bij jou/jullie past. Dat laatste is natuurlijk altijd belangrijk)
