Manque Ik ben intelligent, ik snap wat er gebeurt en tóch kan het ik niet oplossen en dat vind ik echt vreemd.
Ik herken dit wel heel sterk en kan me daar ook over verwonderen (en het stoort me vaak ook vreselijk...).
Ik denk dat we als mens maar beperkt invloed hebben op hoe we denken, ons voelen en hoe we handelen. Veel ligt al ‘vast'; deels genetisch/biologisch, deels ook door ervaringen die we opdoen waarvan we niet moeten onderschatten hoe ongelooflijk bepalend die voor ons zijn. Sommige gedachten, gevoelens, handelingen zijn bijna reflexmatig. Zo veel gaat ‘onbewust’ (wat dat dan ook precies moge zijn...). Een groot probleem vind ik dat er in de huidige maatschappij een illusie wordt geschapen van de maakbaarheid van het brein (en het daarmee samenhangende gevoelsleven/denkstijlen/al dan niet ervaren van ‘geluk’ - ook hier; wat dat dan ook moge zijn... etc). Hoeveel coaches, therapieën, psychologie magazines, happinez’en, tiktoks, goeroe’s zijn er wel niet die beweren veranderingen teweeg te kunnen brengen voor een meer ‘bevrijd’/echt/gelukkig/vul maar in leven... (grote delen van mijn eigen vakgebied idem...)
Begrijp me niet verkeerd; ik geloof (heilig!) in de groeipotentie van de mens, in persoonlijke ontwikkeling, in verandering. Ik sta achter mijn vak en geloof ik de werkzaamheid van therapie (lang niet in alle overigens, maar dat terzijde...) maar ik geloof wel dat er grenzen aan verandering zitten en dat de ‘bevrijding’ vaak ook meer zit in acceptatie dan in radicale verandering. We mogen leren dat we oke zijn zoals we zijn, met alle moeilijkheden, obstakels, eigenaardigheden, heftige en soms nare emoties die daarbij komen.
Ook geloof ik dat die illusie van ‘maakbaarheid’ en ’the sky is the limit’, deceptie in de hand werkt die mensen ongelooflijk onzeker, somber, angstig kan maken (“ik doe zo mn best en toch lukt het niet, het zal wel aan mij liggen?!”). Dat geldt overigens niet alleen voor alles op persoonlijk ontwikkelingsvlak, maar zie ik ook steeds meer gebeuren bij jongeren die aan het begin van hun carrière staan met ongekend hoge verwachtingen want ze hebben geleerd dat als je maar hard genoeg je best doen, je alles kan bereiken wat je wil. Spoiler; zo werkt het niet...
Steeds vaker raad ik mensen aan om in vredesnaam te stóppen met eindeloze ‘positiviteits opdrachten’, ‘dankbaarheidslijstjes’, ‘positieve affirmaties’ etc etc. Niet dat het niet werkt: Als je ‘even niet lekker in je vel zit’ zijn dit best leuke oefeningen om het licht weer op het leuke te schijnen. Maar voor diepgewortelde problemen is het een druppel op een gloeiende plaat en eentje die mi nog gevaarlijk is ook, precies om voorgenoemde.
Ik denk overigens dat intelligentie een enorm knelpunt kan zijn. Intelligentie wordt gezien als ‘beschermende factor’, maar in mijn beleving geldt dat maar tot op zekere hoogte. Een hoge intelligentie brengt een verhoogd zelfbewustzijn met zich mee, vaak een hogere lat, een verhoogde sensitiviteit, meer vertwijfeling, meer zicht op wat er mis is in de wereld, meer ‘ja, maars...” met alle interne chaos van dien. Ignorance is soms écht bliss…
Kleine disclaimer; het lijkt nu alsof ik dit vind opgaan voor alle soorten problemen en alle fases van eigen ontwikkeling/therapie. Dat is niet zo. Vaardigheden leren rondom emotieregulatie, jezelf blootstellen aan gevreesde situaties, jezelf proberen te leren ‘anders’ te denken, patronen leren herkennen en in plaats daarvan ’nieuwe paden’ aanleggen in het brein; absoluut de moeite waard! Ik probeer alleen wel de grenzen van de maakbaarheid aan te geven, ook omdat ik merk (zowel bij mijzelf als bij clienten) dat het ook bevrijdend kan zijn om die te accepteren (of verdragen...) en dat dat gepaard kan gaan met een hoop rust. Het werkt (voor mij althans) ook ontschuldigend; wetende dat ik doe wat ik kan (en soms ook niet) maar dat de uitkomst niet evenredig is aan wat ik er in stop, gewoon omdat dat zo is… Wetende dat je - op een andere moment, onder andere omstandigheden - je altijd weer kan kiezen voor een ander pad.
