Dit is er mis met de superrrijken
Clarice Gargard
7 februari 2019
De 26 rijkste mensen bezitten net zoveel als de armste helft van de wereld. Een miljardair kan 1.000 euro per dag uitgeven – een bedrag dat velen niet eens maandelijks krijgen – en het miljard zou na 2.700 jaar nog niet op zijn. Miljardairs, hun kinderen en de kinderen van hun kinderen zullen nooit lang genoeg leven om al hun geld uit te kunnen geven.
Terwijl sommigen zich liever boos maken om vluchtelingen met een tweedehands iPhone op zoek naar een beter leven, kan een miljardair het zich veroorloven de kont af te vegen met een briefje van duizend. Maar, prioriteiten moeten gesteld worden.
Bij het jaarlijks Wereld Economisch Forum (WEF) bespreken CEO’s, politici, intellectuelen, wetenschappers en journalisten hoe wereldarmoede te bestrijden. De groep die ze willen ‘redden’, praat helaas niet mee over hun eigen armzalige lot.
Maar het publieke debat over de vulgariteit van superrijken – en dat het wellicht verstandig zou zijn om de belasting te verhogen, of er op z’n minst voor te zorgen dat de 1 procent die minder makkelijk kan ontwijken – laait weer op.
Zo maakt Amerikaanse congresvrouw Alexandria Ocasio-Cortez furore met haar voorstel om superrijken 70 procent belasting te laten betalen over verdiensten boven de tien miljoen. Ook hield historicus Rutger Bregman tijdens het WEF een gepassioneerd betoog over belastingverhoging, dat met veel applaus de wereld rondging.
Maar het was Winnie Byanyima, internationaal directeur van Oxfam Novib die – in hetzelfde panel als Bregman – alles wat er mis is met economische ongelijkheid treffend samenvatte. Een voormalig CFO van Yahoo suggereerde dat de werkloosheid afnam, dus hogere belasting niet nodig was. Byanyima antwoordde dat werk zonder waardigheid niet als werk telt. Als voorbeeld noemde ze een kippenfabriek waar werkers een luier dragen omdat ze niet naar de wc mogen.
Haar uitspraken deden me aan de Congolese filosoof Musambi Malongi Ya-Mona denken. We moeten, volgens hem, als samenleving streven naar een ethische economie, waar de lasten en lusten eerlijk verdeeld worden. Daarin zou je anderen niet hoeven onderwerpen om winst te maken. Arbeiders worden er met waardigheid behandeld, alsof het mensen zijn.
Ook in Nederland leven bijna een miljoen burgers in armoede. Vooral niet-westerse migranten en alleenstaande moeders met minderjarige kinderen (280.000 in totaal).
Toch is er van sommigen ook weerstand tegen het opzetten van een ‘ethische economie’. Vaak afkomstig van rechtse mensen, van wie de meesten zelf weinig kans maken om stinkend rijk te worden. Desondanks zijn ze kritisch op bijvoorbeeld de plannen om superrijken hoger te belasten. Als schapen die de jacht van de wolf blind verdedigen.
Armoede heeft vele gezichten. Ik heb het in de getto’s van Philadelphia gezien, op de straten van de Amsterdamse binnenstad en in Westpoint, de armoedigste sloppenwijk van Monrovia. Die laatste leek meer op een levende vuilnisbelt dan een gebied waar mensen horen te wonen.
In de tien jaar na de crisis is het aantal miljardairs verdubbeld, tussen 2017 en 2018 kwam er om de dag weer een nieuwe bij. Eat the rich is een gevleugelde uitdrukking – met het oog op de wanstaltige groei van de superrijken pleit ik ervoor dat we binnenkort toch echt het bestek beginnen te slijpen.
Clarice Gargard is programmamaker en freelance journalist.
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/02/07/slijp-het-bestek-we-gaan-de-rijken-eten-a3653200
